Wisznu Narajana - Bóstwo Lotosu Swadhishthana
Wisznu w sanskrycie i hindi: विष्णु – to jeden z najpopularniejszych solarnych dewów w hinduizmie i tradycji wedyjskiej, Bóg jedyny w wisznuizmie (jednym z największych wyznań hinduistycznych). Wisznu jest jednym z Trimurti (trójcy hinduistycznej) tworzonej wraz z wielkimi bogami nieba, Brahmą i Śiwą. Symbolizuje podtrzymujący życie i istnienie aspekt Absolutu, najczęściej identyfikowany z dwoma swoimi awatarami: Ramą oraz Kryszną.
 |
| Wisznu Dewa |
Święta Rygweda wspomina Imię Wisznu 93 razy. W Rygwedzie 7.99 – Wisznu stwarza materialny wszechświat jako oddzielny od pierwotnego świata duchowego (niebiańskiego). W Rygwedzie 7.100 – opisano jak Wisznu jako Trivikrama porusza się ponad całym Wszechświatem z pomocą zaledwie trzech kroków. Wisznu w Rygwedzie jest jednym z bóstw solarnych zrodzonych z Pramacierzy znanej jako Aditi. Wisznu jest młodszym bratem Indra Dewy - władcy Swargi (niebiańskiej krainy oświeconych bóstw). Wisznu nazywany jest imieniem Upendra - Półindra lub Pod-Indra (Upa-Indra), jako że w niebiosach mamy zasadę starszeństwa, bóstwa starsze są potężniejsze i mają większą władzę duchową. Kiedy pojawia się Wisznu jako awatara o imieniu Wamana, rodzi się jako młodszy brat awatara Indry - w inkarnacjach niebiańskich zstąpień zasada starszeństwa i hierarchii zawsze zostaje zachowana. Wisznu jako młodszy brat Indry, uwalnia trzy niższe światy od demonicznego uzurpatora Bali-Asura, oddając Królestwo pod władztwo swojego starszego brata Indra-Deva (Króla Niebios). Wisznu w niebiosach wielbi swojego niebiańskiego starszego brata pełnymi czci i oddania hymnami, za co Indra daje Wisznu ogromną władzę nad istotami ludzkimi w trzech niższych światach.
Rygveda 1.22.18 określa Wisznu jako Vishnurgopa - Pasterza albowiem Wisznu Pasterzem ludzkich dusz jest. Wisznu jest w Rygwedzie opisany jako jeden z Dwunastu Świętych Aditjów, Synów Aditi - Pramacierzy, Pramatki Bogów Nieba. Królem wszystkich Dewów (Niebian), w tym Aditjów jest i pozostanie Indra, który nazywany jest Dewaradźą - Królem Bóstw Świetlistych (Niebian).
Wisznu jest bóstwem wszechobejmującym (zawierającym wszystko), określany mianem Purusza lub Mahapurusza, Paramatman (dusza wyższa), jest tym, który zawiera w sobie wszystkie dusze indywidualne. Purusza to zbiorowy duch całej ludzkości, duch człowieczeństwa.
Wisznu posiada sześć doskonałości, mianowicie:
- wiedzę (dźńana)
- majętność
- siłę lub potęgę (śakti)
- sławę
- piękno (urok osobisty)
- wyrzeczenie (asceza)
Tych sześć podstawowych cech musi być branych pod uwagę podczas weryfikowania Awatary Wisznu, a w XX wieku, wszystkie cechy spełniał Sathya Sai Baba, z urodzenia znany jako Sathya Narayana, niewątpliwe zstąpienie Śri Wisznu Narajana.
Wisznu najpierw inkarnuje się jako trzy puruszawatary (ekspansje, emanacje):
1. Mahawisznu, czyli Karanodakaśaji awatara (lub Mahawisznu) – jako stwórca materialnych wszechświatów;
2. Garbhodakaśaji awatara – obecny w każdym z materialnych wszechświatów (światów, planet, lokas);
3. Ksirodakaśaji awatara (lub Paramatma czy Naddusza) – obecny w każdym sercu i każdej części stworzenia na planach materialnych.
Mahawisznu - Wielki Wisznu
Mahawisznu – to pierwsza inkarnacja Bóstwa Wisznu. Jedna z przejawień manifestacji Purusza (Pradusza, Praczłowiek). Stwórca niezliczonej ilości wszechświatów (planet materialnych), mąż bogini Lakszmi oraz pierwotne źródło - Garbhodakaśaji oraz Ksirodakaśaji. Zwany także Karanodakaśaji Wisznu (spoczywa na oceanie Karana). Pojawia się w stworzeniu materialnym jedynie na pewien czas. Tymczasowo tworzy wszechświaty oraz planety (loki). Jest źródłem dla swoich Awatar takich jak Rama, Kryszna czy Buddha i wskutek tego – chociaż nie jest On różny od swoich Awatar – Jego formalne pojawienie się w materialnym świecie w postaci inkarnacji jest tymczasowe. Swarupą, czyli prawdziwą formą, jest oryginalna forma osobowa Boga, który wiecznie rezyduje w świecie duchowym zwanym Waikuntha-Swargą lub też Wisznuloką. Z oddechu Mahawisznu pojawiła się pierwotna Rygweda, a koncept Mahawisznu pojawił się w wisznuizmie jako nauka alternatywna dla postaci Mahadewa o tych samych funkcjach w innych szkołach hinduizmu.
W hinduizmie uważa się że planety jak i wszechświaty (Brahmandy) produkowane są z porów ciała Mahawisznu, kiedy śpi On w duchowym stanie joganidra na Oceanie Przyczyn, zwanym Garbha (Łono Stworzenia). Podczas Jego wydechu powstaje ogrom wszechświatów (brahmand), które są następnie niszczone podczas Jego wdechu. Dominujące bóstwo każdego wszechświata, Brahma, żyje jedynie przez czas jednego oddechu Mahawisznu, który jest tożsamy z ideą Mahadewa i Paramabrahmana. Jest oryginalną inkarnacją w tym materialnym świecie, ściślej w jego części astralno-mentalnej gdzie jest Łono Stworzenia), panem czasu, natury, przyczyny i efektu, umysłu, ego, pięciu elementów, trzech sił natury, zmysłów i formy kosmicznej. Chociaż jest On panem wszelkich przedmiotów ruchomych i nieruchomych w tym materialnym świecie, Sam jest całkowicie niezależny. Mahawisznu, spoglądając na naturę materialną, pobudza ją i wówczas purusza awatar zapładnia ją żywymi istotami. Jedynie na skutek spojrzenia Mahawisznu stworzona zostaje świadomość, która jest znana jako mahat-tattva. Dominującym Bóstwem mahat-tattvy jest Wasudewa. Ta stworzona świadomość jest następnie dzielona na trzy działy czynności, odpowiednio do trzech gun.
Swarupa - w sanskrycie sva – własna, rūpa – forma, kształt, wygląd – to w misteriach i religiach dharmicznych termin donoszący się do formy (rupy) wewnętrznej indywidualnej (swa) jaźńi istoty. W wisznuizmie swarupa wskazuje na wieczny związek z Wisznu w jego prawdziwej postaci. Każda żywa istota z wielu miliardów i trylionów żywych istot ma jakiś szczególny związek, który może zostać odnowiony poprzez proces służby oddania – bhaktijogę – i wtedy stan taki nazywany jest swarupa siddhi – doskonałością czyjejś konstytucjonalnej pozycji.
Postać i kult Wisznu
Wisznu przedstawiany jako czteroramienny przystojny mężczyzna o błękitnej skórze niebianina (archanioła). Nosi złotą szatę, a na jego piersi widnieje znak śriwatsa i klejnot kausthubha. Jego atrybutami są koncha (śankha), dysk (ćakra), maczuga (gada) i lotos (padma). Wisznu często pojawia się w sztuce na zwojach otchłannego węża Ananty, którego imię znaczy tyle, co Nieskończony. Z zamkniętymi oczami podróżuje Wisznu po kosmicznym oceanie mlecznym (Mlecznej Drodze), w towarzystwie pięciu braci Pandawów (bohaterów Mahabharaty) i ich żony Draupadi. Według takiego przedstawienia wymienione postaci ludzkie są obiektem marzenia sennego Wisznu, stąd też Bóg ten nazywany jest niekiedy Cudownie Śniącym. Śpi jedną część anielskiego, dewaicznego dnia trwającego tyle co nasz ludzki jeden rok, śpi zwykle cztery miesiące, od początku lipca do początku listopada wyznaczając rytm snu jako jedną trzecią doby (w niebie 1/3 naszego roku kalendarzowego).
Nie jest wiadome kiedy historycznie rozpoczął się kult bóstwa Wisznu. W Wedach i informacjach na temat wierzeń Ariów (Arya/n), Wisznu jest wymieniany jako Aditya - dewa solarny, zwykle w towarzystwie Indry i kilku braci, z których jest najmłodszym. Jego znaczenie wzrosło w okresie braminizmu. Inni czczeni dewowie – mianowicie Wasudewa (charakteryzujący się przede wszystkim dharmicznym postępowaniem) i Narajana (ukazywany jako leżący na wężu nieskończoności – Ananta Śesza – podobnie jak obecnie często się przedstawia Wisznu) połączyli się w jedną postać z Wisznu, a rola tego ostatniego znacznie się zwiększyła.
Celem zstąpienia do materialnego świata w postaci awatara jest wyzwolenie swoich wielbicieli i ukaranie niegodziwców. Zawsze, kiedy tylko i gdzie tylko zamierają praktyki religijne, i zaczyna szerzyć się bezbożność, Wisznu zstępuje osobiście. Jego misją jest również odnowienie zasad religii. Awatara przychodzi w każdym milenium. Awatary odgrywają ogromną rolę w jego kulcie misteryjnym.
Garuda Dewa - Niebiański Orzeł Wisznu
Siedzibą Wisznu jest planeta (loka) Waikuntha. Jego żona to Śri Lakszmi, a ulubionym wierzchowcem (wahaną) jest olbrzymi orzeł z ludzkim tułowiem – Garuda - zwany także królem ptaków (rasy pierzastej). Wedle Mahabharaty, Król Garuda ma sześciu niebiańskich magicznych synów, od których pochodzi cała rasa garudowych niebiańskich orłów. Imiona synów Garuda Radźa (Króla) umieszczane są na płatkach Lotosu Swadhishthana do kontemplacji sześciu garudowych Mocy tego ośrodka: Sumukha, Suvarna, Subala, Sunaama, Sunethra and Suvarchas (Suvarćas). Gwiazdozbiór Aqila, Orzeł, to po hindusku Garuda.
 |
| Garuda Dewa - Król Ptaków - Złocisty Orzeł Niebios |
Garuda (sansk. गरुड़ Garuḍa) to jedno z dobrych niebiańskich bóstw w hinduizmie i buddyzmie tybetańskim, wielki strażnik Waikuntha Loki. W hinduizmie jest wierzchowcem (wahana) Boga Wisznu. Przedstawiany jest jako złoty lub czerwony, także czerwonawo-złocisty Wielki Orzeł o ciele człowieka. Garuda jest bratem Aruna Dewa, woźnicy Surja Dewa (sanskr. सूर्य sūrya, słońce), Boga Słońca. Garuda symbolizuje nauki tajemne Wed, a poziom praktyk garudowych to wedyjska wiedza tajemna, ezoteryczna i hermetyczna. Garuda jest śmiertelnym wrogiem Nagów - węży, skorpionów i smoków patalowych (podziemnych, piekielnych). Garuda jest malezyjską odmianą Feniksa, a w Japonii bóstwo to nosi nazwę Karura. Ten mityczny ptak widnieje w godłach Tajlandii i Indonezji, ponadto narodowe linie lotnicze w Indonezji to Garuda Indonesia. Garudi Vidya to mantry i zioła przeciwko ukąszeniom żmij i jadowitych stworzeń. Kto przeżył typowe ukąszenie żmij lub skorpionów, po których się zwykle umiera, bywał uważany za wybrańca Garuda Dewa. Mantry garudowe usuwają wszelkie rodzaje zła. W Wedach, Garuda pod imieniem Śyena przynosi z niebios na ziemię boski nektar, ambrozję. W Indii mianem Garuda określano najbardziej zaufaną straż przyboczną, obrońców i strażników strzegących tajemnych Guru oraz Aśramów Lajów.
Waikuntha Loka
Waikuntha - w dewanagari वैकुंठ, trb. vaikuṇṭha, też waikuntha-swarga, waikuntaloka, świat bóstwa Wisznu – subtelny wymiar egzystencji dusz ludzkich po śmierci ciała lub sfera w zaświatach w hinduizmie, pozaziemskie królestwo bóstwa Wisznu. W tradycji wisznuickiej niebiańska siedziba Wisznu, rodzaj raju, którego osiągnięcie stanowi cel życia wisznuitów. Niekiedy mianem "Waikuntha", "Waikuntha-natha" określa się samego Wisznu. Wisznu przedstawiany jest zazwyczaj jako siedzący na kosmicznym wężu Śesza (Ananta) i pod parasolem, którego rączka stanowi symbol góry Meru, osi wszechświata czy ściślej łańcucha Loki (Logosu, Planety). Waikuntha położona jest w kierunku Makara Raśi czyli w kierunku konstelacji gwiezdnej Koziorożca (nie mylić gwiazdozbioru z zachodnim znakiem zodiaku). Za oko Wisznu uważa się w hinduizmie obszar południowego pola polarnego czyli miejsce bieguna południowego na niebie.
W Rygwedzie napisano: tad viṣṇoḥ paramaṁ padaṁ sadā paśyanti sūrayaḥ - co oznacza, że "Pomniejsze bóstwa (anioły, półbogowie) zawsze spoglądają ku siedzibie Wisznu (na Waikunthę)". Waikuntha pilnowana jest przez potężne ptaki-orły zwane Garudami, niebiańskich wojowników Króla Ptaków, Guruda Dewa. Ażeby dostać się do niebiańskiej Krainy Waikuntha, trzeba za życia na Ziemi nauczyć się prowadzić życie harmonijne, a także wydoskonalić osobowość tak, aby znacznie zmniejszyć pragnienia i zachcianki, a także zaprzestać generowania jakichkolwiek konfliktów. Wisznu pomaga na Ziemi tym, których myśli i emocje są wyciszone i bardzo harmonijne. Waikuntha to synonim dusz ludzkich dążących do zgody, żyjących harmonijnie, znajdujących satysfakcję i zadowolenie w służbie Bożej (Sevana). Zasadą istnienia w świecie Waikuntha jest Śuddha-Tattwa, Zasada Czystości, Dobroci i Harmonii.
Normalnie, podczas śmierci przychodzą posłańcy Jamadewa (Yamadeva), Władcy Śmierci, zabierają duszę do stolicy Króla Jama na sąd pośmiertny na którym posłańcy Jama Dewa zadecydują o dalszych losach ludzkiej istoty w zaświecie. Jeśli sąd wypadnie pomyślnie i dusza zostanie zakwalifikowana jako z zasady czysta, dobra i harmonijna, wtedy przybywają Posłańcy Boga Wisznu aby zabrać taką duszę do niebiańskiej Krainy Waikuntha Loka. Jeden z Garudów, potężnych Orłów Wojowników chwyta duszę w swoje szpony i cała przybyła trójca odlatuje na Waikunthę, na początek, na pograniczu świata astralnego i mentalnego, do dolnej części Waikuntha Loki, niejako na próbę, gdzie jednak dusza cieszy się obecnością innych dobrych dusz wielbiących Boga Wisznu, a także wieloma postaciami licznych większych i pomniejszych Awatar Wisznu zorganizowanych w wioski, grody i pałace, zależnie od rangi i duchowej mocy żyjących tam ludzkich dusz. Jeśli ostatecznie dusz zostanie zakwalifikowana do dalszego pobytu we właściwych niebiańskich sferach Waikuntha Loki, nie zostaje już kierowana w kolejne ziemskie wcielenia w niższych światach. Jeśli potrzeba jeszcze jakiegoś udoskonalenia czy prób duchowych, po pewnym czasie pobytu i szkolenia w przedsionkach Waikuntha Loki, zostaje skierowana w kolejne wcielenia, aż do skutku.
Bardzo rzadko, po bardzo zasłużone na Ziemi dla Boga Wisznu dusze ludzi, przybywają posłańcy Wisznu bezpośrednio, z pominięciem posłańców Jamadewa, Władcy Krainy Zmarłych. Wtedy orły czerwonoskrzydłe zabierają duszę świadomie, prosto z ciała na Waikuntha Swargę, do przedsionków niebiańskiego Pałacu Wisznu o czterech bramach, gdzie odbywa się dalszy rozwój, praktyka, praca i wtajemniczenie takiej zasłużonej Duszy. W czasie śmierci takiej osoby i jakiś czas potem daje się zauważyć kilka znaków, jak słyszalny szum lub trzepot skrzydeł wielkich ptaków, mocno podniesiony nastrój, słyszy się piękne niebiańskie pieśni i muzykę niebios, wiatr szumi niespotykane zwykle pieśni. Osoby tak wyróżnione są o tym zwykle poinformowane znacznie wcześniej z pomocą wizji lub snów o niebiańskim charakterze lub przez wcześniej przybyłych posłańców Wisznu czy jednej z Jego Awatar informujących o czasie odejścia (silna zapowiedź śmierci w określonym czasie).
Awatary Wisznu
Awatara (także Awatary) - w dewanagari अवतार, transliteracja avatāra, ang. avatara, zstąpienie, zejście, inkarnacja – w hinduizmie i tradycjach dharmicznych wcielenie (inkarnacja) bóstwa, które zstępuje z nieba na ziemię w postaci śmiertelnej – ludzkiej, zwierzęcej lub hybrydalnej, w celu przywrócenia ładu i porządku na ziemi (przywrócenie dharmy). Początki tej koncepcji sięgają już Wed, jednakże klasyczna koncepcja wiąże się przede wszystkim z Wisznu, a opisana dokładniej jest dopiero w Puranach. Idea awatary jest doktryną najpopularniejszą wśród wisznuitów i odgrywa największą rolę w wisznuizmie. Niemniej jednak idea awatar Śakti występuje także w śaktyzmie. Również wielu smartystów wierzy w awatary. W śiwaizmie doktryna awatar Śiwa Boga jest na ogół ezoteryczna i mało dostępna dla zwykłych wielbicieli, niemniej w niektórych odłamach czy nurtach religijnych niektórzy święci uważani są za awatary Śiwa Boga. Wedle tradycyjnych nauk śiwaickich, wedle prawdziwej Jogi oraz Tantry, Guru jest Śiwą, a Śiwa jest Guru, co oznacza, że charyzmatyczny Guru (Mistrz i Przewodnik Duchowy) uznawany jest za awatarę Śiwa Boga i musi być czczony należycie jako Najwyższy Bóg w formie osobowej inkarnacji - jako sam Śiwa czy Mahadewa. W hinduizmie spotykane są też wierzenia na temat awatar innych dewów np. Ganeśa czy Waju Dewa.
Awatary Wisznu – według wierzeń i nauk duchowych hinduizmu - to kolejne wcielenia Bóstwa Wisznu. Zgodnie z treścią świętych ksiąg hinduizmu, Bóg Wisznu - drugi w Trimmurti - wielokrotnie pojawiał się na Ziemi w postaci awatarów, które interweniowały i zmieniały losy świata w walce z siłami zła, ciemności i mroku. Ich zasadniczym celem było i jest m.in. ocalenie świata, przywrócenie dharmicznych zasad religijnych i zwalczanie demonów. Awatary te miały mieć charakter bezpośredni - kiedy Wisznu pojawił się w świecie materialnym, osobiście lub przez swe osobiste pełne ekspansje, inkarnacje takie określane są jako amśa, kala, guna, juga i manwantara, lub pośredni - gdy na polecenie Wisznu pojawiali się w tym świecie jego towarzysze; inkarnacje takie określane są jako śaktjaweśa.
Kiedy Wisznu przychodzi osobiście, jest on zwany sakśat, czyli bezpośrednim śaktjaweśa-awatarem, a kiedy upełnomocnia jakąś żywą istotę, aby go reprezentowała, to ta żywa istota jest zwana inkarnacją pośrednią, czyli aweśa-awatarą. Przykładami awatarów pośrednich są czterej Kumarowie, Ryszi Narada, Prithu i Paraśurama (uczeń Śiwa Boga). Są to w rzeczywistości żywe istoty, ale otrzymały one szczególną moc od Wisznu, a czasem także od pozostałych postaci Trimmurti. Kiedy Wisznu wyposaża jakieś istoty w szczególną siłę czy bogactwo, są one wówczas zwane aweśa-awatarami. Czterej Kumarowie szczególnie reprezentują moc wiedzy Wisznu, a Ryszi Narada reprezentuje służbę oddania dla Wisznu. Służba oddania jest również reprezentowana przez Ćaitanja Prabhu, który jest uważany za pełną reprezentację służby oddania. Król Prithu został wyposażony w moc utrzymywania żywych istot. Podobnie, Paraśurama jako Awatara został obdarzony mocą unicestwiania istot ciemnych z imperium demonicznego zła.
Rodzaje Awatarów
1. purusza-awatary;
2. lila-awatary - typowa lila awatara to Sathya Sai Baba z jego cudami;
3. guna-awatary;
4. manwantara-awatary - wielkie inkarnacje dla zapoczątkowania całej manwantary, czterowiecza;
5. juga-awatary - daje wytyczne duchowe dla każdej z następujących jug, a Kryszna jest awatarą kali-jugi;
6. śaktjaweśa-awatary - inkarnacje towarzyszy Bóstwa Wisznu.
Liczba awatarów Wisznu bywa podawana różnie:
6 - sześć inkarnacji Wisznu (pierwszych sześć na płatkach lotosu Swadhishthana;
10 - często przyjmuje się, że objawia się on na Ziemi w dziesięciu awatarach
12 - dwanaście zstąpień Wisznu
16 - szesnaście inkarnacji Wisznu
22 oraz 25 - wymienia się też liczby 22 i 25
"nieskończona liczba" awatarów.
Wisznu często wielbiony jest w formie któregoś z nich. Wisznuickie szkoły mistyczne uświadamiają, że postacie wielkich założycieli duchowych i mistycznych religii, takie jak Spitama Zaratusztra, Gautama Buddha czy Jezus Chrystus - to pomniejsze awatary Boga Wisznu. Zaratusztra (Dźaraśastra), Buddha czy Chrystus jest częścią wisznuizmu niejako z urzędu, dlatego hinduiści generalnie nie nawracają się na chrześcijaństwo ani na buddyzm, gdyż znają pomniejsze Awatary Wisznu Narajana.
Daśawatara - 10 awatarów Wisznu
Dziesięć najbardziej znanych awatarów bóstwa Wisznu czyli Daśawatara, opisuje Garudapurana (1.86.10-11). Pojawiają się w ciągu jednego dnia Brahmy zwane są Kalpa-awatarami. W okresie „satjajuga” mamy awatary Matsya, Kurma, Waraha i Narasinha. W okresie „tretajuga” mamy awatary Wamana, Paraśurama, Rama. W okresie „dwaparajuga” mamy Gopala Kryszna i Gautama Buddha (lub Balarama - brat Kryszny). W okresie „kalijuga” przybędzie na sam koniec Kalkin zakańczając kalijugę i wprowadzając nowy Złoty Wiek po 432 tysiącach lat istnienia kalijugi (licząc od 3102 roku p.e.ch.). Zdecydowanie najbardziej czczeni spośród wyżej wymienionych awatar są Rama (bóg) i Kryszna, chociaż najpotężniejszymi są Awatary Złotego Wieku Prawdy czyli pierwsze cztery postacie.
1. Matsja, ryba; uratował w tej postaci świat przed potopem; inicjalna awatara Wisznu w lotosie Wody;
2. Kurma, żółw, żółw wodny; kontynuował dzieło swego poprzednika;
3. Waraha, dzik; uratował Ziemię przed złym asurą (demonem), który zaniósł planetę Ziemię na dno oceanu;
4. Narasinha, człowiek-lew (nara – człowiek, sinha – lew); uratował wszechświat przed demonem Hirakanjaśipu, który zmusił wszystkie istoty, oprócz swego syna Prahlady, do oddawania mu (Hirakanjaśipu) czci. Narasimha przywrócił wszechświatowi prawdziwą religię i zabił Hirakanjaśipu;
5. Wamana, bramin, karzeł, robiąc stopą dziurę w okrywie Wszechświata – Brahmandzie – stworzył rzekę Ganges (O Dewi Ganga);
6. Paraśurama, Rama z toporem;
7. Rama, Ramaćandra, książę i król Ajodhji, drugie najistotniejsze wcielenie Wisznu; był uosobieniem wszelkiej cnoty i prawości. Główną jego misją było pokonanie złych demonów i podtrzymanie religii.
8. Kryszna – najważniejszy awatara Wisznu dla kalijugi od 3102 roku p.e.ch. Żył na wsi jako pasterz krów, potem został władcą miasta Dwaraka. Pomagał Pandawom w wojnie Kurukszetra (choć sam nie brał w niej udziału), wygłosił Bhagawadgitę (jeden z najważniejszych świętych tekstów hinduizmu), uratował wielu ludzi przed negatywnymi energiami kalijugi, czyli ery najgorszego upadku moralnego.
9. Buddha (zwany "Zwodzicielem") lub Chrystus (Jezus). Istnieje spór co do misji jaką odegrał/miał odegrać, według niektórych interpretacji jego rolą było zakazanie ofiar ze zwierząt i wypróbowanie siły wiary w boga), lub awatarą był Balarama (brat Kryszny). Większość hinduistów uważa, że dziewiątym awatarą był nie Balarama, lecz Buddha.
10. Kalki lub Kalkin ("wieczność" lub "czas" lub "niszczyciel wszelkiej niegodziwości"), który oczekiwany jest pod koniec kalijugi – obecnie trwającej 432 tysiące ziemskich lat epoki. Wyobrażany jako jeździec na białym koniu, ma zniszczyć zło, i doprowadzić nas do kritajugi (ery najwyższej moralności). Część pseudo hinduistów uważa, że ta inkarnacja już nastąpiła, chociaż niewiele lat minęło od początku kalijugi.
Matsya Wisznu
Matsja - w dewanagari मत्स्य अवतार, Ryba, ang. Matsya – wcielenie Bóstwa Wisznu, inkarnując ostrzegł protoplastę ludzkiego rodu Manu przed zbliżającym się kataklizmem. Ziemię ogarnął olbrzymi potop, lecz przygotowany doń Manu schronił się wraz z rodziną i siedmioma mędrcami na okręcie (przypomina historię proroka Noe z Biblii). Przed zagładą ocalił też nasiona wszelkich roślin, przedstawicieli wszystkich gatunków żywych stworzeń oraz Wedy, święte księgi tradycji wedyjskiej (aryjskiej). Wisznu-Ryba powiózł okręt, przytroczony do własnego rogu, na bezpieczną wyspę. Ryba symbolizuje rozwój i tworzenie, jest emblematem narodzenia życia z niebiańskich wód.
Kurma Wisznu
Kurma - w dewanagari कूर्म अवतार żółw – jeden z dziesięciu awatarów Bóstwa Wisznu. Gdy potop zabrał wiele dóbr, pośród których znalazła się amryta, boski nektar, pozwalająca zastępom niebian (upadewów i dewów, aniołów) zachować wieczną młodość, wówczas Wisznu przeobraził się w olbrzymiego niebiańskiego żółwia, po czym zanurzył się w falach bezkresnego oceanu. Na grzbiecie podźwigał górę Mandara, której zbocza oplótł boski wąż Wasuki. Asurowie pochwycili węża za głowę, niebianie za ogon i tak poczynioną mątewką poczęli ubijać ocean, tak jak mleczarze ubijają masło, aby otrzymać nektar. Poza amrytą z wód wyłoniły się inne skarby i małżonka Wisznu - Bogini Śri Lakszmi. Żółw - podpora świata - symbolizuje skoncentrowaną potencję. W symbolice mandal, Ziemia oparta na wielkim żółwiu, to Ziemia wsparta na Wisznu w postaci Żółwiowego Awatara.
Waraha Wisznu
Waraha (Dzik) – postać boga Wisznu. Demon Hiranjaksza - w sanskrycie: हिरण्याक्ष, bliźniaczy brat Hiranjakaśipu na powrót pogrążył świat w odmętach kosmicznego oceanu (astralu). Wisznu, pod postacią dzika, wydobył ziemię z jego dna na własnym kle, zaś podstępnego mrocznego asurę zgładził. Dzik w pradawnych kultach kojarzony był z mężem ziemi, który orze ją - zapładnia swymi kłami. Waraha jest panem deszczu, zaś jego kły to błyskawice. Stanowił dar dla swej żony - ziemi, dlatego też Warahę utożsamia się z ofiarą oraz szamanem władającym deszczem. Do dziś zresztą jest zwierzęciem poświęcanym bóstwom żeńskim.
Narasinha Wisznu
Narasinha - od nara - człowiek, sinha - lew – to w hinduizmie czwarta awatara Wisznu pojawiająca się w postaci człowieka z głową lwa, rodzaj indyjskiego Sfinksa. Zgodnie z opisem Bhagawatapurany, Brahma - Bóg Stwórca - obiecał kultywującemu ascezę mistyczną asurze (demonowi) Haranjakaśipu, że nie uśmierci go dewa, człowiek ani zwierzę, zarówno nocy, jak i za dnia, ani na zewnątrz, ani w pomieszczeniu. Zabezpieczony tą brahmiczą boską gwarancją demon rozzuchwalił się, działając na szkodę ludziom i wprowadzając chaos. Haranjakaśipu miał syna Prahlada, który był wielbicielem Bóstwa Wisznu. Ponieważ ojcu nie odpowiadał obiekt kultu syna, próbował przekonać go porzucenia czczenia Wisznu. Gdy nie poskutkowały prośby, Haranjakaśipu postanowił zabić Prahlada, który poprzez żarliwe modlitwy poprosił Wisznu o pomoc. Bóg Wisznu wysłuchał modlitwy swego wielbiciela, a że związany był obietnicą Brahmy, pojawił się w pałacu demona o zmierzchu (porze nieprzynależnej ani do dnia, ani nocy) w formie pół lwiej i pół człowieczej i zabił asurę na balkonie pałacu. Według Śiwapurany, furia bitewna Narasinha Wisznu nawet po zabiciu demona ciągle była tak ogromna, że musiał pojawić się Bóg Śiwa, by go uspokoić i poskromić furię bitewną przeciwko demonom. Kult Narasinha Wisznu jest niezwykle popularny w stanie Andhra Pradesh w Indiach. Jedna ze świątyń zlokalizowana jest na Lwiej Górze (Simhachalam), inna w Ahowalam. Bramini skupieni wokół drugiego z tych miejsc uważają, iż Narasinha pojął za żonę kobietę wywodzącą się spośród nich. Rokrocznie upamiętniają to wydarzenie, celebrując zaślubiny awatara ze śmiertelną kobietą. Narasinha zwykle jest przedstawiany w dwóch formach: Prahlad Narasinha: po zabiciu Haranjakaśipu, w pozycji siedzącej z jelitami demona jako girlandą i Prahladem siedzącym na kolanie; Ugra Narasinha: człowieka-lwa w momencie wyłonienia się z kolumny, gdy jego furia bitewna osiągnęła największy poziom.
Wamana Wisznu
Wamana - w dewanagari: वामन, vaamana, dosłownie: Karzeł – to w mitologii indyjskiej piąty z dziesięciu wielkich awatarów Boga Wisznu, który pojawił się pod postacią karła w czasie drugiej epoki mahajugi, w tretajudze. Jest pierwszą inkarnacją posiadającą kompletnie ludzką formę. Daitja Bali, wnuk Prahlady, dzięki ascezie, osiągnął moc niemal równą boskiej i zawładnął trzema światami, co rozgniewało bogów, a zwłaszcza Indra Dewę. Wisznu zjawił się w siedzibie demona Bali z rodu Daitjów w dzisiejszym stanie Kerala, pod postacią awatara, drobnego bramina karzełka, którego zgodnie z przyjętym zwyczajem demon ugościł z szacunkiem. Przystał też na prośbę niepozornego mędrca, o powierzenie mu na własność takiej ilości ziemi, jaką będzie w stanie przemierzyć trzema krokami, a właściwie sam mu to zaproponował w zamian za jakieś porady. Wisznu Bramin osiągnął nagle niewyobrażalne rozmiary. Jedną tylko stopą zakrył powierzchnię ziemi, z pominięciem odległej wyspy Bali. Kolejny krok objął niebo i siedziby jego mieszkańców, przy trzecim kroku postawił stopę na głowie Bali, który pod tym ciężarem wpadł do mrocznych podziemi czyli do Patali, gdzie pozostał jako władca jednej z niższych lok (sfer czy planet demonicznych). Mit Karła ukazuje ideę bóstwa, które w myśl hinduizmu jest wszechogarniające.
Paraśurama Wisznu
Paraśurama - w Sanskrycie Paraśurāma, w Dewanagari परशुराम, ang. Parashurama - to Rama Dzierżący Topór. Syn Jamadagni Ryszi i Renuki, postać często wzmiankowana w literaturze wedyjskiej - Śrimad-Bhagavatam, Mahabharata. Żył w czasach ostatniej dwaparajugi. Był uczniem i wojownikiem Śiwa Boga, czcicielem Trimmurti (Brahma, Wisznu i Śiwa). Paraśurama zabił Kartawirję, który ukradł i zabrał do Mahismati krowę kamadhenu, spełniającą wszystkie życzenia, należącą do jego ojca. Mimo iż nie był nigdy szczególnym przedmiotem kultu jest uważany za Śaktjaweśa - awatara. Uwolnił południowo zachodnie Indie od panowania demonów (asurów). Jak mówi mit, Rama Dzierżący Topór, rozprawił się surowo z niegodziwym królem Kartawirją i rozzuchwaloną klasą upadłych kszatrijów, wojowników. W walce z nim Ganeśa stracił lewy kieł. Do walki z Paraśuramą król Kartawirja wysłał siedemnaście kompletnych akszauhini (dywizji wojskowych czy superarmii) - formacji militarnych składających się z: 21 870 rydwanów, 21 870 słoni, 109 650 wojowników piechoty, 65 000 wojowników konnej kawalerii.
Rama Wisznu
Rama lub Ramaćandra - w dewanagari राम, tamilski இராமர்), Ramaćandra – to w hinduizmie jedno z wcieleń Boga Wisznu. Rama bywa postrzegany jako Bóg Najwyższy w ludzkiej inkarnacji, Król-Mędrzec. Rama pojawił się w miesiącu ćajtra, dziewiątego dnia przybywającego księżyca w tretajudze. Przyjął synostwo swojego czystego bhakty Maharadży Daśarathy, króla Ajodhji. Inkarnował razem ze swoimi współemanacjami, i wszyscy z nich pojawili się jako jego młodsi bracia. Jego nieodłącznymi towarzyszami są: żona Sita, brat Lakszmana oraz Hanuman - Król Małp. Rama przedstawiany jako młody mężczyzna o niebieskiej karnacji, w książęcym stroju. Najważniejszym atrybutem jest ogromny łuk podarowany przez Boga Śiwę. Często występuje w towarzystwie swego brata Lakszmana lub pomagającego mu wodza małp Hanumana. Ramaćandra to książę, cnotliwy członek rodziny, wzór postępowania. Jego dzieje opisane są w eposie Ramajana (Ramayana). Narodził się specjalnie po to by zabić lankijskiego demona Rawanę, walczył z demonami przez 14 lat, aż demoniczne siły ciemności i mroku zostały rozbite. Ramanawami - to święto, które upamiętnia narodziny Ramaćandra. Uznawana za najważniejszą z mantr ramaickich jest fraza: (Om) rām' rāmāya namaḥ.
Kryszna Wisznu
Kryszna - w dewanagari कृष्ण, trl. kṛṣṇa, ang. Krishna – bóstwo i awatara Wisznu w hinduizmie. Zgodnie z najnowszymi obliczeniami narodziny Kryszny miały miejsce około 3228 p.e.ch., odszedł przez wniebowstąpienie po 125 latach życia. W Bhagawadgicie opisany jest jako Najwyższa Istota i Najwyższy Bóg odejście czy śmierć którego zapoczątkowuje kalijugę. Śri Kryszna i związane z nim opowieści pojawiają się w wielu filozoficznych i teologicznych dziełach hinduizmu. Chociaż te opisy różnią się szczegółami, związanymi z daną tradycją, to zasadnicza charakterystyka jest zawsze taka sama. Opisuje ona boskie wcielenie (inkarnację), pasterskie dzieciństwo i młodość, a następnie bohaterskiego wojownika i nauczyciela. Ogromna popularność Kryszny w Indiach spowodowała, że także różne niehinduistyczne religie, pochodzące z Indii, znają to imię. Kryszna w sanskrycie oznacza „czarny” lub „ciemny”, co odnosi się do ciemnego koloru jego skóry. Czasem jego imię jest tłumaczone jako „błękitnociemny”, a nie „czarny” i jego kolor skóry jest opisywany jako „kolor burzowej chmury”. Zwolennicy awatara Wisznu podają podobne tłumaczenie, np. Adi Śankara twierdzi, że „Kryszna” jest 57-mym imieniem Wisznu i oznacza także: „istnienie wiedzy i błogosławieństwa”. Kryszna jako władca posiadał harem i kultywował poligamię. Mahabharata wskazuje na sześć kobiet, będących głównymi żonami Kryszny, są to: Rukmini, Satjabhama, Gandhari, Śaiwa, Haimawati i Dźambawati. Hariwańśa wylicza 22 główniejsze żony z haremu Kryszny. Wisznupurana podaje (w zależności od fragmentu dzieła) liczbę 16 101 lub 16 007 kobiet, które poślubił Kryszna, zapewne ze wszystkimi członkiniami królewskiego haremu. Wisznupurana podaje liczbę 180 tysięcy synów Kryszny - rzeczywiście imponująca płodność boska z okresu wieku brązowego, dwaparajugi.
Zgodnie z Mahabharatą (Adi Parwa, Adiwansawatarana) demoniczni asurowie na skutek powtarzających się klęsk w walkach z boskimi dewami, pozbawieni władzy i dostępu do nieba zaczęli inkarnować się w ludzi z królewskich rodów. Jako wcieleni i źli z natury demonowie (w liczbie wielu tysięcy) zaczęli szerzyć na Ziemi śmierć i zniszczenie. Ludzie zwrócili się z prośbą do Brahmy Stwórcy, który nakazał wszystkim pozostałym bogom (dewom), żeby sami inkarnowali się w ludzi, aby pokonać złych asurów. Także Wisznu zgodził się inkarnować na Ziemi u końca dwaparajugi aby pokonać wielkie zło. Kryszna urodził się w rodzinie królewskiej w Mathurze jako ósmy syn księżniczki Dewaki i jej męża Wasudewy. Brat Dewaki – król Kansa doszedł do władzy wtrącając do więzienia swojego ojca – króla Ugrasenę. Przerażony proroctwem, że zostanie zabity przez ósmego syna Dewaki, zamknął ją i jej męża w więzieniu planując, że będzie zabijał wszystkie ich dzieci po urodzeniu. Po zabiciu pierwszych sześciu dzieci i rzekomym poronieniu przez Dewaki siódmego, królowi nie udało się zabić Kryszny, który zaraz po urodzeniu został przekazany opiekunom (Jaśoda i Nanda) w Gokuli. Siódme dziecko Dewanaki – syn Balarama zostało cudownie przeniesione do łona pierwszej żony Wasudewy – Rohini. Podobnie przeniesiona została córka Subhadra, urodzona znacznie później niż Balarama i Kryszna. Król Kansa dowiedział się od bogini Jogaindry o uratowaniu Kryszny i wysyłał swoje demony, aby zabiły chłopca. Zginęły wszystkie demony z rąk Kryszny i Balaramy. Kryszna jako młodzieniec wrócił do Mathury, pokonał i zabił swojego demonicznego wuja asura Kansę. Okazało się, że sam asura Kansa, usiłując zapobiec spełnieniu się przepowiedni, pomógł się jej spełnić. Kryszna uczynił Ugrasenę królem Jadawów, a sam został głównym księciem. Potem jeszcze Kryszna uczestniczył w wielkiej bitwie rodów na Polu Kuru. Po zakończeniu wojny Kryszna mieszkał w Dwarace przez 36 lat. Potem nastąpiło tragiczne wydarzenie: w czasie festiwalu wybuchły między Jadawami zamieszki, które doprowadziły do prawie całkowitego wymordowania rodu. W obliczu tej tragedii brat Kryszny, Balarama, postanowił umrzeć, czyli porzucić ziemskie ciało za pomocą jogi. Po śmierci brata Kryszna udał się do lasu, aby medytować pod drzewem. Pewien myśliwy pomyłkowo uznał stopę Kryszny za część ciała jelenia i ugodził Krysznę strzałą raniąc go śmiertelnie. Mahabharata opisuje wniebowstąpienie Kryszny, który „całe niebo napełnił swoją chwałą” jako ostatniej awatary Wisznu w dwaparajudze. Om Krishnaaya Namah!
Buddha Wisznu
Budda, a właściwie Gautama Buddha Śakjamuni to według braminów dziewiąta i bardziej historyczna awatara Wisznu, głównie dla hindusów w północnych Indiach, którzy częściej mieli z buddyzmem i Buddą do czynienia. Na zachodzie czas życia Gautama Buddy określa się (mniej więcej) na lata 563-483 p.e.ch., chociaż w Indii i Chinach uważa się na podstawie danych o zjawiskach astronomicznych w czasie życia Buddy, że Śakyamuni Buddha żył dużo wcześniej symbolizując początki kalijugi, pomiędzy 2600-1600 p.e.ch. Chronologia puraniczna podaje chociażby okres 1887-1807 p.e.ch., jako możliwy dobrze posadowiony w znanych zjawiskach astronomicznych okres życia Buddy. Za miejsce jego narodzin uznaje się Lumbini (w Nepalu). Życie swe Budda zakończył mając 80 lat w Kushinagar (Uttar Pradesh w Indiach). Gautama Buddha przyniósł ludziom spowitym w ciemnocie naukę o nich samych, a bramini uznali go za Wielkiego Badacza i Znawcę Umysłu, psychologa i lekarza, który znalazł remedium na ludzkie cierpienie. Był Wielkim Terapeutą, bowiem najpierw sam uleczył swój umysł, a następnie nauczał odkrytej przez siebie metody — w jaki sposób umorzyć ludzkie cierpienie i osiągnąć spokój (ośmioraka szlachetna ścieżka). Był mistrzem i nauczycielem, który przekazał wewnętrzne doświadczenie i mógł dzięki temu stać się wzorcem do naśladowania, podobnie jak później Jezus Chrystus. Buddha był dżiwanmuktą, wyzwolonym za życia, bowiem osiągnąwszy stan nirwany, wygaszenia namiętności, doznał mokszy, wyzwolenia z cyklu narodzin. Niektóre nurty buddyjskie (buddyzm therawada) ubóstwiły Buddę i uważając go za Boga, Lorda Buddę, oddają mu religijną cześć. Jest On dla nich iszta dewatą, boskością, która prowadzi ku wyzwoleniu dzięki głębokiemu zawierzeniu i zaufaniu (bhakti) jego Boskiej Osobie. Wedle niektórych ortodoksyjnych nurtów hinduizmu Wisznu wcielił się w Gautama Buddę, który rzekomo głosił herezję, by zwieść ludzi głupich i doprowadzić ich do ostatecznej klęski i dlatego skrajnie ortodoksyjny hinduizm postrzega Buddę jako uosobienie cech negatywnych, nie dostrzegając pozytywnych aspektów nauk i praktyk buddyjskich. Buddowie jacy w kolejności pojawiali się na świecie przed Buddą Śakjamunim aby ustanawiać i odnawiać dharmę, to w sposób oczywisty awatarowie Bóstwa Wisznu. Dla wisznuickich hinduistów w północnych Indiach Gautama Buddha to dziewiąte wcielenie Boga Wisznu (Kryszna to ósme wcielenie). Na południu Indii uważa się jednak, że Balarama jest ósmym wcieleniem Wisznu, a Kryszna dziewiątym. Buddy nie uznaje się zwykle wśród sekt południowych za wcielenie Wisznu. Om Buddhaaya Namah!
Kalkin i kalijuga
Kalki lub Kalkin - w dewanagari कल्कि, trl. kalki, biały koń – to przyszłe, dziesiąte i ostatnie wielkie wcielenie Wisznu. Kalki czy Kalkin pojawia się w treści puran: Padmapurana, Wisznupurana, Bhagawatapurana, Agnirpurana a także w upapuranie Kalika. Sanskryckie słowo kalka oznacza brud, nieczystość lub obrzydliwość, a kalki lub kalkin tego, który je niszczy. Kalkin to postać mesjanistyczna, której nadejście będzie zwiastować koniec panowania obecnej kosmicznej ery zła jaką jest kalijuga, i rozpoczęcie nowego złotego wieku, czyli satjajugi. Według puran objawi się Kalki/n jako wielki wojownik na białym koniu z mieczem w dłoni aby zniszczyć zło oraz oddać Ziemię we władanie „dwakroć urodzonym" dwidźa.
Kalijuga - sanskr. Kāliyuga - to czwarta część mahajugi, trwająca 432 000 lat ziemskich. Kalijugę poprzedzają satjajuga (zwana też krytajugą), tretajuga i dwaparajuga. Kalijuga jest określana jako wiek żelazny oraz jako "wiek kłótni i hipokryzji". Kalijuga jest wiekiem, który trwa obecnie (od około 5 100 lat - przeważnie podaje się rok 3102 p.e.ch., jako początek, dokładnie 17/18 lutego 3102 pech). Zgodnie z Puranami charakteryzuje się on obfitością konfliktów, ignorancją, niereligijnością i wysoką przestępczością, a także władztwem ciemnoty nad mędrcami. Pozytywne cechy, które występowały u ludzi w poprzednich epokach mahajugi, są w formie szczątkowej lub zanikły całkowicie. Według wisznuitów, w każdej z jug pojawia się określona forma Wisznu i tak, dla kalijugi jest to awatara w kolorze żółtym – Ćaitanja Mahaprabhu – żyjący w XVI w mistyk, filozof, reformator religijny i wielki orędownik bhaktijogi. Jednak Bóg ma zstąpić raz jeszcze, pod koniec wieku, w formie Kalkin – wojownika na białym koniu, który ma zniszczyć demony, ocalić swoich wielbicieli i rozpocząć następną satjajugę (a tym samym nową mahajugę).
Długość życia w kali judze rzadko przekracza 100 lat chociaż teoretycznie to nawet 120 lat i dlatego w samorealizacji w skali jednego życia nie udają się czasochłonne procesy z satja-, treta- i dwaparajugi, które trzeba rozkładać na kilka świadomych wcieleń. W najgorszych okresach kalijugi życie ludzkie trwa najwyżej lat 50, a w najlepszych osiąga średnio 120 lat. W tym wieku polecane jest słuchanie i intonowanie (śrawanam i kirtanam) imion Boga oraz dyskutowanie o jego przygodach w licznych inkarnacjach, dlatego generalnie mantra joga jest absolutną podstawą wszelkiej prawidłowo praktykowanej Jogi. Przed nadejściem Kalkina ma panować na świecie brak cnoty, prawdy, świętości, przebaczenia i dobroci. Rozplenia się przestępczość. W handlu zapanuje oszustwo, uczeni będą wygłaszać tylko puste mowy. Uroda ciała, fryzury i obżarstwo uznane zostaną za najwyższy cel życia. Nadmiernie wzrosną podatki, zapanują choroby, lekarstwa będą nieskuteczne. Zasadniczą cechą charakterystyczną wieku Kali jest to, że niższej klasy śudrowie, to znaczy ludzie bez braminicznej kultury i duchowej inicjacji, będą zewnętrznie wyglądać jak administratorzy czy królowie, a zasadniczym interesem takich władców nie-kszatrijów będzie zabijanie niewinnych zwierząt, szczególnie krów i byków, które będą pozbawione ochrony swoich panów, bona fide waiśjów, społeczności kupieckiej, rzemieślniczej i rolniczej. Warto pamiętać, że cała kalijuga podzielona jest na mniejsze okresy z których najkrótsze mają około 300, 500 oraz 1000 lat, a fluktuacje natężeń sił zła w każdym z takim okresów kończą się nadejściem pomniejszej awatary łagodzącej dokuczliwość wszelkich złych zjawisk. Ostateczna rozprawa z siłami ciemności i zła wszelkiego jest jak na początek XXI stulecia dość odległa, a wszelkie cykle około 300 letni, 500 letni, 700 letni oraz 1000 letni, 3000 letni, 5000 letni i 10.000 letni liczymy zawsze od początku kali jugi w roku 3102 p.e.ch.
Imiona Wisznu
Podobnie jak wszystkie hinduskie dewy i dewi, Wisznu ma wiele imion oraz wcieleń i mniejszych inkarnacji, prawdopodobnie więcej niż każde inne. Są one zebrane w Wisznu sahaśranama (tysiąc imion Wisznu), będącym częścią Mahabharaty. Czternaście poniższych imion Wisznu ma szczególne znaczenie:
Aćjuta (Aćyuta)
Ananta
Keśawa
Narajana
Madhawa
Gowinda
Madhusudana
Triwikrama
Wamana
Aridhara
Hriśikeśa
Padmanabha
Damodara
Inne ważne imiona to:
Gopala
Wasudewa
Anantasajana
Sathya Sai Baba
Shree Vishnu Mantra (Śrii Wisznu Mantram)
Mukti Mantra - Mantra Wyzwolenia
Ta dwunastoliterowa mantra wyzwolenia przynosi ulgę intonującej ją osobie we wszystkich trudności życia, osłabia przeciwności życiowe, zmniejsza natężenie złego karmana, przynosi duszy ocalenie.
ॐ नमो भगवते वासुदेवाय ||
Om Namo Bhagavate Vasudevaya ||
Znaczenie: ‘Kłaniam się i pokłony składam Bhagawanowi Wasudewie.’
Korzyści: Intonowanie i śpiewanie tej mantry rozwija współczucie. Boskie Światło rozbudza uprzejmość, delikatność i przyjaźń wewnątrz osoby, która recytuje, a także pomaga łatwo przezwyciężać wyzwania i problemy życiowe.
Narayana Mantra – Vishnu Moola Mantra
Jest to prosta do nauczenia się acz potężna mantra zadowalająca Zachowawcę, Podtrzymującego Życie Boga Vishnu. Znana jest także jako Wisznu Mula Mantra (Rdzenna, Podstawowa Mantra Wisznu).
ॐ नमो नारायण || (Om Na-Mo Naa-Raa-A-Ya-Na)
Om Namo Narayanaya ||
Znaczenie: “Pokłon składam przed Siedzibą Ludzi, przed miejscem skąd pochodzą Ludzie (Narah).” Korzyści z recytowania Mantry Narayana: Ktokolwiek śpiewa lub intonuje tę mantra osiąga jako swój cel planetę (Lokę) Waikuntha gdzie osiąga wieczyste szczęście i błogość życia. Waikuntha oznacza ‘bezpragnieniowość’ a jest to wielkie duchowe miejsce spełnienia i duchowej realizacji. W środku osiąga się stan jakby nie istniało nic poza Waikunthą. Intonowanie i śpiewanie tej Mantry dla najstarszej formy Vishnu jaką jest Bhagawan Narayana uwalnia od więzów materialnego świata i konieczności odradzania się w materialnych światach (na materialnych planetach). Wielbiciel Wisznu Narayana nie musi się dłużej obawiać straty, zguby, zatracenia, starości ani śmierci.
Podstawowa Wisznu Mantra
Mantra ta obrazuje Bóstwo Vishnu jako jako Zbawiciela Ludzkości od wszelkiego Zła poprzez rozmaite okresy istnienia świata.
Om śriim krishnaaya śriim
śriim śriim govindaaya gopalaaya golokaaya
sundaraaya satyaaya nithyaaya paramaatmane paraaya
vykhanasaaya vyrajamoorthaye
meghatmane śriim narasimhavapushe namah ||
Korzyści: Intonowanie lub śpiewanie tej mantry przez 91 dni generuje maksimum ochrony i wsparcia dla wielbiciela (aspiranta). Pomaga oczyścić serce z negatywnych emocji i odpokutować przeszły karman. zapobiega złemu, nie dopuszcza zła, a także błogosławi dobrobytem i dobrym prosperowaniem, bogactwem, mądrością i sukcesem we wszystkich aspektach życia.
Śri Vishnu Mantra
त्वमेव माता च पिता त्वमेव त्वमेव बन्धुश्च सखा त्वमेव |
त्वमेव विद्या द्रविणम् त्वमेव त्वमेव सर्वम् मम देव देव ||
Tvameva Maataa Ca Pitaa Tvameva Tvameva Bandhush-Ca Sakhaa Tvam-Eva |
Tvameva Viidyaa Dravinnam Tvam-Eva Tvameva Sarvam Mama Deva Deva ||
Boże, Tyś moją Matką i Ojcem, Tyś moim bratem i przyjacielem,
Tyś moim bogactwem i wiedzą, Tyś moją nadzieją i zbawieniem!
śaanta-kaaram bhujaga-śayanam padma-naabham sureśam |
viśwa-dhaaram gagana-sadriśam megha-varanam śubhaangam ||
lakshmi-kaantam kamala-nayanam yogi-bhi-dhyaana-agamyam |
vande vishnum bhava-bhaya-haram sarva-lokaika-naatham ||
Wielbienie wybranych imion Wisznu
Om Vishnave Namah! (Om Wisznawe Namah)
Om Vaikuntaaya Namah! (Waikuntha-Loka)
Om Jagannathaaya Namah! (Strażnik Świata)
Om Haraye Namah! (Zbawiciel)
Om Narayanaaya Namah!
Om Govindaaya Namah! (Pasterz)
Om Kalkine Namah! (Adwent Wisznu)
Om Dattatreyaya Namah! (Troista Inkarnacja)
Om Dhanvantraye Namah! (Tęczowy Uzdrowiciel)
Om Neelakanthaya Namah! (Błękitnej Szyi)
Wisznu Mangalam Mantra
मङ्गलम् भगवान विष्णुः मङ्गलम् गरुड़ध्वजः |
मङ्गलम् पुण्डरी काक्षः मङ्गलाय तनो हरिः ||
Mangalam Bhagavan Vishnuh
Mangalam Garudadhwajah |
Mangalam Pundaree-Kakshah
Mangalaaya Tano Harih! ||
Om Śrī Vishṇave Namah! - Chwała, cześć i pokłon Wisznu Najświętszemu!
Narajana - Wedyjski Pra-Wisznu
Bóstwo o błękitnym ciele niebiańskiego koloru (błękitu), prapostać lub główna pradawna forma Wisznu. Narayana (spolszcz. Narajana) - w sanskrycie: नारायण nārāyaṇa, syn prawód, Syn (Transcendentalnego) Człowieka, Syn Boży – bóstwo wedyjskie i hinduskie, pierwotnie mistyczno-magiczne bóstwo żywiołu wody, w późniejszym okresie zlał się z postacią Wisznu i Kryszny, jako awatara bóstwa Wisznu. Również syn Dharmy i apsary Urwaśi. Narayana inwokowany jest w 11 dzień księżycowy (ekadaśi), w dzień zimowego przesilenia Słońca, w czasie miesięcy Strzelca i Koziorożca (jako ochrona przed Asurami). Narayana to bóstwo w lotosie Swadhishthana, praforma Wisznu, a także forma do praktyki w ośmiopłatkowym lotosie tajemnego serca.
Narajana, Narayana w sanskrycie: नारायण nārāyaṇa - to bóstwo wedyjskie i hinduskie, syn Dharmy (Prawości) i apsary Urwaśi (Świetlistej), pierwotnie bóg wody, w późniejszym okresie zlał się z postacią bóstwa Wisznu i Kryszny. Narajana, wedyjskie i hinduistyczne bóstwo opisane dokładniej w eposie Mahabharata. Narajana uprawiając ascezę, stał się jednym z Brahmą Stwórcą (Brahman) i ujrzał Śiwa Boga, który przyznał mu władzę nad sobą i w końcu nad każdym z bóstw nieba. Nara to człowieka, a Yana to pojazd, stąd Narayana to pojazd człowieczeństwa.
 |
| Śri Narajana Wisznu - Narayana - Wodny Wisznu |
Narajana znany jest jednak już ze starszej literatury wedyjskiej. W centralnej części Mahanarajana-upaniszad wypowiada się Narajana (stąd nazwa upaniszad) jako absolut mieszkający w sercach ludzi, który jest najwyższym Bogiem, ParamaBrahmą, wszystkością, najjaśniejszym światłem, wszechprzenikającą mocą. Filozoficzno-religijna doktryna związana z Narajaną została rozwinięta jednakże dopiero przez Ramanudżę w komentarzach filozoficznych do Bhagawadgity i Brahmasutry.
Skupienie w świadomości Najwyższej Jedni bez Wtórego nazywane jest Narajana. Oznacza to dosłownie Ścieżkę Słonecznego Życia. Narajana to Żywe Słońce Serca Życia, jak można by powiedzieć w sposób mistyczny. Potocznie Narajana to Ścieżka do Boga, Dobro i Ścieżka Dobroci, Życie i Ścieżka Życia Wiecznego.
Narayana to także bardzo popularne imię używane w Indii. Jedna z etymologii imienia Narayana opisuje postać jako "Tego, który spoczywa w wodach stworzenia". Pierwotne wody nazywane są "narah", a ponieważ są pierwszą rezydencją "ayana" bóstwa, nazywane jest ono Narayana (Nārāyaṇa). Nara oraz Ayana razem oznaczają także Pasterza Ludzi, tego kto jest Pasterzem Ludzi, gdzie słowo Ayana przyjmuje znaczenie Pasterza. Niektórzy Nara + Ayana tłumaczą jako Syn Człowieczy, które to pojęcie pokazuje skąd wzięły się nauki Jezusa Chrystusa, potwierdzając pośrednio jego pobyty i pobieranie nauk duchowych w Indiach.
Narayana jest Najwyższą Istotą od której pochodzi ludzkość, a dokładnie wszystkie ludzkie istoty i rasy we wszystkich światach. Nara oznacza "ludzkość", "człowieczeństwo", a "Yana" oznacza pojazd, rydwan, cel, kierunek. Narayana jest zatem celem i kierunkiem człowieczeństwa, a także pojazdem człowieczeństwa.
Suryanarayana czy Surya Narayana, to imię wedyjskiego bóstwa solarnego znanego jako Surya, Słońce, a szczegółowe relacje pomiędzy Surya Dewą, a Wisznu Dewą opisane są w Śatapatha Brahmana w Jadźurwedzie. Należy wielbić żarliwie Bóstwo Słońca, Surya, aby wezwać leczniczą Moc Bożą przeciwko wszelkim chorobom. Surya reprezentuje Najwyższego Boga, Parama Brahmana w materialnym świecie. W Bóstwie Surya obecna jest cząstka Wisznu w postaci Narayana (Naaraa-ayana). Surya Narayana jest Adhidewatą wedyjskiej świętej Gayatri Mantry (Sawitri Mantry). Gayatri Mantra rozpoczynająca się od "Tat Sawitur" wielbi Bóstwo Słońca, Światła i Życia. Energia Słońca podtrzymuje wszelkie życie na Ziemi przez miliardy lat, stąd Surya jest w archetypie Wisznu, drugiego aspektu Trimmurti, Boskiej Trójcy, w aspekcie Zachowawcy podtrzymującego wszelkie formy życia.
Rama - siódma awatara Bóstwa Wisznu wielbi Surya Narayana, Bóstwo Słońca, praktykuje solarną indyjską Magię. Stotra znana jako Aditya Hrudayam to wielki akt wielbienia Bóstwa Surya Dewa. Każdy kto chce pokonać mroczne demony takie jak Asura Rawana powinien wielbić Surya, wedyjskie solarne Bóstwa, praktykować Gayatri Mantram, która z czasem umacnia człowieka przeciwko siłom ciemności i wszelkiego zła. Suryanarayana wedle tradycji wisznuickiej to Słońce dające energię i światło dla całego materialnego świata naszej planety, dla podtrzymania żyjących stworzeń, w aspekcie Wisznu. W stanie Andhra Pradesh jest świątynia utrzymująca kult Słońca jako emanacji Wisznu. Surya w wedyjskiej tradycji często jest synonimem lub symbolicznym obrazem Ataman, Boskiej Jaźni, Najwyższej Prawdy i rzeczywistości Brahmana.
OM HRAAM HREEM HRAUM SAH | SOORYAAYA NAMAH ||
Narayana Upanishad naucza:
Om Namo Narayanayeti mantra upasaka Vaikuntha bhuvanam gamishyati!
Naa-Raa-A-Ya-Na
W Wedach napisano:
Narayana parabrahman tatvam Narayana paraha!
Narayana jest Najwyższym Duchem/Bogiem i istotą czy esencją wszystkiego.
Narayana Gayatri
ॐ नारायणाय विद्महे वासुदेवाय धीमहि ।
तन्नो विष्णुः प्रचोदयात् ॥
Imię Narayana jest w sanskrycie Mantrą Pięcioliterową, pańcaksharą.
Naa Raa A Ya Na
Mantra Ośmioliterowa Narayana (Tirumantra) - Ashtakshara mantra
Om Namo Narayana [Naa-Raa-A-Ya-Na] - Om Namo Narayanaya
Mantram objawiony przez wedyjskich Ryszich w traktacie Sama-Weda, także w pozostałych Wedach. Mantram ośmiosylabowy Narayana jest Królem Wszystkich Mantr, mantryczną praktyką, która przynosi dobre zdrowie i długie życie, a także stan wszelkiego prosperity (dobrobytu) Pradźapati. Kto recytuje mantram Om Namo Narayana, stopniowo osiąga uwolnienie od więzów narodzin i śmierci, a w końcu osiąga niebiańską siedzibę Narayana znaną jako Waikuntha (Vaikhuntha-Bhuvana-Loka).
Recytowanie mantry "Om Namo Narayana" ze skruchą o poranku, o świcie, wymazuje grzechy nocy, a recytowanie mantry o zmierzchu, wieczorem, wymazuje grzechy popełnione w ciągu dnia. Wymazuje wszystkich pięć głównych rodzajów grzechów, błędów, zanieczyszczeń. Recytuje się osiem cykli mantry (8 x 108) odczuwając spływ błękitnego niebiańskiego blasku Narayana. Naranaya-Upanishad sugeruje praktykę "oṃ namo nārāyaṇa".
ॐ नमो नारायण ||
oṃ namo nārāyaṇa ||
ॐ नमो नारायणाय ||
oṃ namo nārāyaṇāya
Om Namo Bhagavate Vasudevaya Mantram
ॐ नमो भगवते वासुदेवाय नमः ||
Imiona Narayana
Surya Narayana
Mukunda (dawca Mokszy)
Nara-Narayana
Harihara - Awatara Wisznu i Śiwa
Harihara, Hari-Hara, także Śankaranarayana, Śriman Narayana, Śambhu-Vishnu – to synkretyczne bóstwo hinduistyczne, będące połączeniem bóstw Wisznu (Narayana) i Śiwa (Śankara, Iśwara), łączące odrębne zazwyczaj tradycje wisznuizmu i śiwaizmu pokazując wewnętrzną jedność swoich najważniejszych bóstw. Hari odnosi się do bóstwa Wisznu, Hara do bóstwa Śiwa (Iśwara). Postać Harihara jest popularnym bóstwem szczególnie wśród tych hinduistów oraz indyjskich mistyków, którzy pragną powiązać ze sobą dwie różne tradycje duchowości i mistyki jakimi są wisznuizm (waisznawa) i śiwaizm (śaiwa). Kult Hari-Hara był najbardziej popularny podczas okresu duchowego przebudzenia w VI i VII wieku, również na terenie Kambodży (Indochin). Bóstwo Hari-Hara współcześnie najbardziej popularne jest w Indiach, Nepalu i Kambodży.
Harihara jest formą Najwyższego Boga zarówno dla wszystkich wisznuitów i dla wszystkich śiwaitów. Harihara w szczególności popularny jest wśród zwolenników filozofii Adwaity podkreślającej jedność wszystkich bóstw oraz jedność stworzenia, a podwójna forma bóstwa Hari-Hara uważana bywa jako ukazująca działanie Brahmana w światach dualnych. W wielu indyjskich Puranach Wisznu i Śiwa uważani są za dwie boskie postacie obrazujące najistotniejsze aspekty Absolutu, Jednego Brahmana.
Zwykle "wisznuicka" część bóstwa znajduje się po prawej, a "śiwaicka" po lewej stronie obserwatora. Na licznych przedstawieniach Harihara w swojej prawej ręce trzyma trójząb - atrybut Śiwa Boga, natomiast w lewej ręce konchę lub dysk - atrybut Wisznu Boga. Po lewej stronie widoczny jest Nandi - byk, na którym Śiwa podróżuje, po prawej Lakszmi - towarzyszka Wisznu. Czasami zamiast byka, Śiwa przedstawiany jest z ganą (jednym ze swoich poddanych - wielbicieli i wojowników).
 |
| Harihara - Wisznu-Śiwa |
Imię Harihara składa się z dwóch członów: Hari [‘żółtawy’, ‘zielonkawy’], oznacza Wisznu, Hara [‘niszczyciel zła’] - Śiwa; ten ostatni epitet podkreśla groźny aspekt Śiwa Bhairawa [odstraszającego], jego dziełem jest unicestwienie kolejnego demonicznego świata w kosmicznym cyklu stwarzania i niszczenia, który nie ma początku ani końca; imię Harihara wskazuje bardziej na komplementarność tych dwóch działań, niż na ich sprzeczność, a jednocześnie na równorzędność obu upostaciowionych bogów i obu hinduskich nurtów - wisznuizmu i śiwaizmu, co ma wielkie znaczenie ideologiczne w hinduizmie. Harihara to forma bóstwa pokazująca zasadniczą jedność bóstw obu tradycji duchowo-mistycznych.
Słowa Harihara używa się także jako filozoficznego terminu odnoszącego się do jedni Wisznu i Śiwy (z powiązanych z nimi opowieściami zawartymi w pismach Wedyjskich i Puranach) i różnice pomiędzy nimi oraz ich jedność są częstym tematem debat pomiędzy różnymi szkołami filozoficznymi. Harihara jest popularnym bóstwem szczególnie wśród tych hinduistów, którzy pragną powiązać ze sobą dwie różne tradycje jakimi są wisznuizm i śiwaizm. Bez problemu można być jednocześnie wisznuitą i śiwaitą w hinduizmie. Wyznawanie jednej opcji religijnej wcale nie wyklucza praktykowania drugiej. Jest to opcja dla osób bardziej uniwersalistycznych, lepiej rozumiejących wedyjskie i hinduistyczne tradycje duchowe oraz mistyczne.
Harihar (Harihara) to miasto w indyjskim stanie Karnataka, w dystrykcie Davanagere. Miasto słynie ze Świątyni Harihareshwara znanej także Dakshina Kashi. W dawnych czasach wedyjskich miejscowość ta oraz cała prowincja znana była jako Guharanya, a w jej wielkich lasach i puszczach zamieszkiwał olbrzymi demon Guhasura (Guha-Asura) z gatunku dawnych demonów-gigantów (tytanów) deprawujących Ziemię. Demon miał taką moc, że żaden człowiek, rakszas (demon) ani bóstwo (upadewa, dewa) nie był go w stanie zniszczyć. Demon Guhasura rozpoczął rządy terroru, nękania i uciskania okolicznej ludności, zwierząt, roślin, duchów oraz upadewów (półbogów i anielskich ludzi). Wtedy to Wisznu i Śiwa przybyli w postaci Awatara Hari-Hara, łącząc swoje Moce, aby zniszczyć tego okrutnego demona Guhasura. Harihara zstąpił na Ziemię w pobliżu Kudalur u zbiegu rzek Tungabhadra and Haridra. Od tamtych pradawnych czasów, miejsce to zwane jest Harihara, a każdego roku odbywa się uroczyste święto ku czci Wisznu i Śiwa - którzy połączyli Moce aby pokonać wielkie zło w postaci demona Guha-Asura. Jak widać z tej dawnej historii, dla pokonania wielkiego zła, nie tylko religie Boga i niebiańskich bóstw się jednoczą, ale także same bóstwa jednoczą duchowe Moce, aby pokonać zagrażające ludzkości zło. W walce z wielkimi demonami (asurami) często trzeba łaski i wstawiennictwa kilku bóstw nieba, dosłownie połączenia Mocy dwóch, a by że kilku bóstw (smarta łączy pięć bóstw nieba).
Miejscowość Harihar jest geograficznym centrum stanu Karnataka i dlatego starało się współcześnie o status stolicy stanu, jednak centralny rząd Indii wybrał na stolicę stanu Bangalore.
Hariharalaya (Hari-Hara-Alaya) to nazwa dawnej stolicy Imperium Khmerów w Kambodży, a właściwie w Indochinach, w pobliżu Siem Reap.
Swami Śiwananda Saraswati mówi: "Śiwa i Wisznu są jedną i tą samą istotą. Są esencjonalnie tym samym. Są oni imionami nadanymi różnym aspektom wszechprzenikającej Najwyższej Duszy lub Absolutu. Sivasya hridayam vishnur-vishnoscha hridayam sivah - Wisznu jest sercem Śiwa a Śiwa jest sercem Wisznu'."
"Shiva i Vishnu są tym samym".
"sivasya hridayam vishnuh, vishnooscha hridayam shivah".
"yathA shivamayoo vishnurevam vishnumaya shivah".
- Skandopanishad
Hari-Hara Mantra
Om Hari-Haraaya Namah! (Om Hariharaaya Namah)
Hari-Haraya Mangalam! (Hariharaaya Mangalam)
Trimurti - Boska Trójca Brahma, Wisznu i Śiwa
Trimurti lub Trimūrti - w dewanagari त्रिमूर्तिः, trimūrtiḥ, dosł. "Trzy formy", "Trzy postacie", także: Trójca hinduistyczna – w hinduizmie wyobrażenie trzech bóstw, aspektów Boga w formach bóstw Brahma (Brahmā, Stwórca), Wisznu (Zachowawca) i Śiwa (Niszczyciel, Transformujący). Każda z postaci ma określoną rolę do spełnienia w cyklu życia wszechświata: Brahma go stwarza, Wisznu utrzymuje, a Śiwa unicestwia. Każde z Bóstw może oczywiście manifestować każdy z tych aspektów, ale ich istnienie związane jest głównie z działaniem na jednym istotnym aspekcie, w jednej gunie. Trimurti w formie bóstwa przedstawiane jest jako postać ludzka z trzema twarzami. Według wyznawców Trimurti trzy aspekty bóstwa są różnymi objawieniami jednego Boga, Absolutu, Paramabrahmana lub Paramatmana. Kiedy wszystkie trzy aspekty Absolutu inkarnują się w jednym ciele ludzkim zwie się to Awatarą Dattatreya. Żeński odpowiednik Trójbogini dla Trimurti to Tridewi (Mahasaraswati, Mahalakszmi, Mahadewi/Mahakali).
 |
| Trimurti - Trójca Święta: Brahma-Wisznu-Śiwa |
W pismach Kūrma Purāṇa, Brahman jest uwielbiany jako Trimurti, zatem trzy postacie dopiero oddają Brahmana, Absolut, całkowicie. Maitri Upanishad opisuje Trimurti jako trzy Bóstwa, Brahma, Wisznu i Śiwę jako Jego trzy najwyższe formy, w kolejności ku najwyższej: Brahma, Wisznu, Śiwa (Rudra). Oryginalne wedyjskie Trimurti to Surja (Surya), Agni i Waju (Vayu). W śiwaickich tradycjach Saura/m, Surya jest Brahmą o poranku, Wisznu w południe, a Śiwą w porze zachodu Słońca. Koncepcja Trimurti znana była przynajmniej w czasach Kalidasa i jego poematu Kumarasambhava (IV-V wiek e.ch.). W Maitrayaniya Upanishad 4.5 wspomina się, że medytowanie na Jedynym Bogu, powoduje, że Bóg Jedyny objawia się w formie kolejnych Triad, trzech aspektów boskości w postaci trzech Bóstw, jak Brahma, Wisznu i Śiwa. Poziom ezoterycznej i hermetycznej Wiedzy Potrójnej pojawia się, gdy adept medytujący osiąga głębokie zrozumienie Trójcy Świętej. Na podobnej zasadzie, adwaityści osiągają wgląd w podwójną naturę Diady w postaci bóstwa Hari-Hara (Wisznu-Śiwa). Koncept Trimurti pięknie opisuje Padma-Purana. Brahma symbolizuje narodziny i młodość, czasy początku, od aktu stworzenia wszelkiego istnienia. Wisznu symbolizuje życie dojrzałe, średni wiek istnienia. Śiwa symbolizuje końcową fazę istnienia, starość i śmierć, przeistoczenie w nową, duchową formę bytu.
Bóstwa ośrodków energetycznych, takich jak Lotos Swadhishthana, zawsze spełniają regułę Trimurti, zwykle z jedną Boginią, a w samym Lotosie Sześciu Płatków i Siedzibie Jaźni występują: Bóstwo Waruna, Bóstwo Wisznu/Narajana oraz Rakini (Śakti Dewi, Bhudewi).
Transliteracja
aa - podwójne a zapisano dla głoski długiego a, także jako ā;
ee - oznacza długie i, pisane także jako ii;
oo - oznacza długie u, pisane także jako uu;
Literatura polecana
Brahma-samhita (5.47-48)
Bhagavad-Gita w tłumaczeniu Śri Umadevi Wandy Dynowskiej.
Andrzej M. Kempiński: Słownik mitologii ludów indoeuropejskich. Poznań: SA WW, 1993.
M.Jakimowicz-Shah A.Jakimowicz: Mitologia indyjska. Warszawa: WAiF, 1982.
Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski (red.nauk.). Wyd. 1, Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 1998.
Monika Tworuschka, Udo Tworuschka: Religie świata. Michał Dobrzański (tł.), Grzegorz Polak (uzup.). Wyd. 1. T. V: Hinduizm. Warszawa: Agora SA, 2009.
Opowieść o prawym królu. Tradycja Ramajany w literaturze hindi, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2000.
Wydanie książkowe
Wydanie książkowe artykułu (znacznie dłuższe, bo artykuł w internecie to tylko fragmenty książki) zwykle dostępne jest na praktycznych warsztatach, obozach medytacyjnych joginów, a także na innych zajęciach i spotkaniach prowadzonych przez liderów Świętego Bractwa H. Zapraszamy!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz